Bir Stereotipin Doğuşu: "Dızo" Nedir?
Sokak argosunda "Dızo", genellikle belirli bir giyim tarzı ve davranışla ilişkilendirilen gençler için kullanılan aşağılayıcı bir etikettir. Bu etiketin temel anlamı tek bir kelimeye indirgenir:
Peki, resmi veriler bu yaygın algıyı destekliyor mu? Gerçek, istatistiklerde saklı.
İstatistiklerin Dili: Gerçek Suç Profili
TÜİK verileri, "hırsızlık" stereotipinin aksine, suça sürüklenen gençler arasında en yaygın suçun fiziksel çatışmaları içeren "yaralama" olduğunu açıkça göstermektedir.
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023
Genç Nüfus ve Suç
~50%
Türkiye'de işlenen suçların yaklaşık yarısı 25 yaş altı bireyler tarafından işlenmektedir.
Suça Sürüklenme Oranı
178.834
2023 yılında adli birimlere "suça sürüklenme" iddiasıyla getirilen çocuk sayısıdır.
Neden? Kök Nedenlerin Analizi
Suç, bir sonuçtur. Bu sonuca götüren yol, karmaşık sosyal, ekonomik ve ailesel faktörlerle döşelidir.
👨👩👧👦
Ailesel Faktörler
- Parçalanmış aile yapıları
- Aile içi şiddet ve istismar
- Ebeveyn rehberliğinin eksikliği
- Ailede suç öyküsü
🏘️
Sosyo-Ekonomik ve Çevresel Faktörler
- Yoksulluk ve imkansızlıklar
- "Kenar mahalle" izolasyonu
- Kaliteli eğitim ve işe erişim zorluğu
- Olumsuz akran çevresi
🎯
"Aspirasyonel Tuzak"
- Daha iyi bir yaşam arzusu
- Ancak sisteme karşı güvensizlik
- Yasal yollarla başarıya ulaşma umudunun zayıflaması
- Alternatif (sapkın) kimlik arayışı
Dışlanmadan Suça: Bir Süreç Akışı
Marjinalleşme, gençleri ana akım toplumdan kopararak onları suça daha açık hale getiren bir dizi adımdan oluşur.
1. Yapısal Dışlanma
Yoksulluk, eğitim eksikliği, "kenar mahalle"de yaşama.
2. Sosyal Yabancılaşma
Aile, okul ve toplumla bağların zayıflaması. Gelecek umudunun kaybı.
3. Alt Kültüre Yönelme
Aidiyet ve kimlik arayışıyla "Apaçi" gibi gruplara katılma.
4. Sapkın Davranış
Grubun normları içinde suçun (yaralama, hırsızlık vb.) meşrulaşması.
Çözüm Etiketlerde Değil, Köklerdedir: Politika Önerileri
Eğitim ve Aile
Aile destek programları ve okullarda önleyici rehberlik hizmetlerinin güçlendirilmesi.
Toplum Merkezleri
Gençler için spor, sanat ve sosyal faaliyetler sunan güvenli alanlar yaratılması.
Ekonomik Fırsatlar
Mesleki eğitim programları ve gençlere yönelik istihdam olanaklarının artırılması.
Onarıcı Adalet
Cezalandırma yerine rehabilitasyonu ve topluma yeniden entegrasyonu hedefleyen yaklaşımlar.